Nu de groei van hernieuwbare energie overal ter wereld in sneltempo toeneemt is het belang van goede weersvoorspellingen in de energiemarkt bijzonder belangrijk. Het weerbericht voor de energiemarkt stelt partijen in staat om de juiste hoeveelheden energie te importeren of te exporteren. Als dit niet of nauwelijks gebeurd, kunnen we grote schommelingen krijgen op de Intraday-markt. Als er geen mogelijkheid bestaat om energie te importeren bij een te grote onbalans, dan kunnen de elektriciteitsprijzen enorm hoog worden.
Om de energiemarkt goed te begrijpen is het belangrijk om enkele termen zoals “Day Ahead, Intraday en onbalans” verder toe te lichten. Daarna kunnen we het belang van goede meteorologische inschattingen verder uitdiepen.
Day Ahead markt
De day ahead markt is een plek waar elektriciteit wordt verhandeld voor de levering van de volgende dag. Producenten bieden hier hun stroom aan en leveranciers kopen de stroom in die ze nodig hebben voor hun klanten. De prijzen worden bepaald op basis van vraag en aanbod, en fluctueren elk uur. Energiebedrijven gebruiken deze markt om een stabiele stroomvoorziening te plannen. Het zorgt voor een efficiënte balans tussen productie en verbruik van elektriciteit.
Intraday markt
De intra day markt is een markt waar elektriciteit nog op dezelfde dag wordt verhandeld, vlak voor levering. Dit is handig als de vraag naar stroom of het aanbod onverwacht verandert. Hier kunnen energieproducenten en leveranciers snel handelen om tekorten of overschotten aan te passen. De prijzen fluctueren voortdurend en de handel kan plaatsvinden tot kort voor de levering. Het zorgt voor flexibiliteit in de elektriciteitsvoorziening. Bij een grootschalig onweer of plotse opklaringen zijn heel veel partijen erg blij met een intra day markt waar aanpassingen nog mogelijk zijn.
In Nederland is de belangrijkste beurs voor intra day handel EPEX SPOT. In België wordt ook op EPEX SPOT gehandeld, en daarnaast zijn er kleinere platformen voor specifieke handelssituaties.
Onbalans in de energiemix
Onbalans is een belangrijke factor waarbij elke transmissienetbeheerder mee te maken krijgt. Het fenomeen ontstaat wanneer er een verschil is tussen de voorspelde vraag/aanbod van elektriciteit en de werkelijke productie of verbruik op een bepaald moment. Dit kan gebeuren door onverwachte gebeurtenissen zoals storingen bij energiecentrales of plotselinge schommelingen in de vraag, bijvoorbeeld door weersveranderingen. Wanneer er onbalans is, moeten netbeheerders zoals TenneT (in Nederland) of Elia (in België) ingrijpen om het elektriciteitsnet stabiel te houden. Ze doen dit door extra stroom op te roepen of juist minder stroom af te nemen, afhankelijk van of er een tekort of overschot is.
Onbalans kan leiden tot hoge kosten voor producenten of leveranciers die afwijken van hun geplande volumes, aangezien ze een boete of hogere tarieven moeten betalen voor de extra benodigde balansdiensten. Als de onbalans te groot is en niet snel wordt gecorrigeerd, kan dit leiden tot spanningsschommelingen of zelfs stroomuitval.
Belang van een goede weersverwachting
Het spreekt dus voor zich dat een goede weersverwachting voor heel wat energiebedrijven enorm belangrijk is. Een onbalans richting een ‘short’ of ‘long’ zijde kan gepaard gaan met enorm negatieve of net zeer hoge stroomprijzen. Het is de taak van BRP’s (Balance Responsible Parties) om een goede inschatting te maken van productie en verbruikt. Mocht er een onverwachts evenement ontstaan boven een land door langdurige zonneschijn en/of onweer, dan moeten BSP’s (Balancing Service Providers) ingrijpen en zorgen voor flexibele capaciteit. Deze partijen kunnen zorgen voor extra productie of afschakeling. Het grote doel is om het elektriciteitsnet te stabiliseren.
Ontdek deze handige websites voor energieopwek binnen Nederland en België
Tijdens de verschillende seizoenen zijn er ook verschillen op te merken waarmee BRP’s rekening moeten houden. Zo wordt er in de winter meer energie verbruikt waardoor er in de ochtend en avond een gebruikelijke piek in demand kan ontstaan. Dit is helemaal anders dan tijdens het zomerseizoen waar er traditioneel een lager verbruik is door de hogere temperaturen in de ochtend. Opgelet bij dagen met extreme hitte, want dan zal de groei van airconditioning ook een hogere load op het energiesysteem veroorzaken.
